پتروپلوتها: وقتی پتروشیمی به کمک صنایع کوچک میآید/ مدلهای خوشهای ارزش افزودهای برای اقتصاد منطقهای
پتروشیمی در ایران تاکنون عمدتاً بر تولید محصولات پایه متمرکز بوده؛ اما ارزش واقعی در تبدیل این خوراک به محصولات نهایی و صنایع پاییندستی است. خوشههای پتروشیمی که شامل مجتمعهای بزرگ تولیدی، واحدهای کوچک تبدیل، مراکز تحقیق و توسعه و خدمات لجستیکی هستند، میتوانند چندین مزیت ایجاد کنند: کاهش هزینههای حملونقل داخلی، ایجاد حلقه تامین مواد اولیه برای صنایع بستهبندی، لوازمخانگی، خودروسازی و کشاورزی، و بهبود اشتغال منطقهای. تجربه جهانی نشان میدهد که طرحهای خوشهای با حمایت سیاستی و تامین مالی هدفمند در کوتاهمدت قابل سوددهی هستند.
۱) عناصر کلیدی یک خوشه پتروشیمی موفق
مجتمع تولید خوراک (Feedstock Plant) با عرضه پایدار
واحدهای پاییندستی کوچک و متوسط برای تولید محصولات نهایی
مرکز لجستیک و انبار نزدیک به بندر یا شبکه ریلی
مرکز تحقیق و توسعه و آموزش برای انتقال فناوری
سازوکار جذب سرمایه و ضمانت مالی
۲) مدلهای اقتصادی و درآمدزایی
مدل درآمد مستقیم: فروش محصولات نهایی با حاشیه بالاتر.
مدل خدماتی: ارائه خدمات لجستیکی و بستهبندی به صنایع منطقه.
مدل نوآوری: لایسنس تکنولوژی و فروش فرمولاسیونهای ویژه.
۳) نمونه کاربردی: خوشه پتروشیمی جنوب کشور (الگوی پیشنهادی)
خوراک از پارس جنوبی تأمین شود.
واحدهای تولید پلیمرهای ویژه، رنگ، بستهبندی و مواد اولیه کشاورزی مستقر شوند.
بندر کوچک برای صادرات محصولات با ارزش افزوده راهاندازی گردد.
۴) مزایا برای اقتصاد منطقهای
اشتغال مستقیم و غیرمستقیم (۲–۵ برابر)
توسعه مهارتهای فنی در منطقه
افزایش درآمدهای غیرنفتی و کاهش خامفروشی
۵) ریسکها و شیوههای کاهش آن
ریسک بازار: عقد قراردادهای پیشخرید با خریداران داخلی و خارجی.
ریسک تکنولوژی: قراردادهای EPCF با شرط انتقال تکنولوژی.
ریسک تامین مالی: ضمانتهای دولتی و ایجاد صندوق خوشهای.
پتروپلوتها میتوانند رابطی بین پتروشیمیهای بزرگ و اقتصاد بومی باشند و تبدیل به موتور رشد مناطق شوند. اجرای موفق نیازمند ترکیب سیاستگذاری حمایتی، دسترسی به خوراک پایدار، و مدلهای مالی هوشمند است. شروع با یک خوشه پایلوت در یکی از بنادر جنوبی و نشاندادن نتایج اقتصادی ملموس، مسیر سرایت مدل به سایر مناطق را هموار میسازد.
انتهای پیام/