هیدروژن سبز؛ طلای آینده انرژی / فرصتی که ایران نباید از دست بدهد
جهان در آستانه انقلابی تازه در حوزه انرژی است. اگر قرن بیستم را «دوران نفت» بنامیم، قرن بیستویکم بدون تردید عصر هیدروژن سبز خواهد بود. سوختی که نه تنها آلودگی ندارد، بلکه میتواند پایهگذار یک اقتصاد پاک و پایدار باشد. کشورهایی مانند آلمان، چین، ژاپن و عربستان، میلیاردها دلار در تولید و صادرات هیدروژن سبز (Green Hydrogen) سرمایهگذاری کردهاند. اما پرسش مهم این است: ایران با این همه ظرفیت خورشیدی و بادی، چرا هنوز در این رقابت جهانی عقب مانده است؟
هیدروژن سبز چیست و چرا کلید آینده انرژی است؟
هیدروژن سبز از طریق فرآیند الکترولیز آب و با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر مانند خورشید، باد یا زمینگرمایی تولید میشود. در این روش، هیچ گاز گلخانهای منتشر نمیشود و نتیجه آن سوختی است که میتواند جایگزین گاز، بنزین و حتی زغالسنگ شود. به بیان ساده، هیدروژن سبز سوختی است بدون ردپای کربن که میتواند موتور اقتصاد جهانی را بدون آلایندگی به حرکت درآورد.
چرا جهان به سمت هیدروژن سبز حرکت کرده است؟
- کاهش انتشار کربن: کشورها متعهد شدهاند تا سال ۲۰۵۰ به خالص صفر آلایندگی برسند.
- نیاز به ذخیرهسازی انرژی: هیدروژن میتواند برق مازاد نیروگاههای بادی و خورشیدی را ذخیره کند.
- کاربردهای چندگانه: از سوخت خودروها و کشتیها گرفته تا تولید فولاد و سیمان بدون کربن.
- امنیت انرژی: کشورها به دنبال کاهش وابستگی به نفت و گاز وارداتی هستند.
ایران؛ سرزمینی با پتانسیل بینظیر برای تولید هیدروژن سبز
ایران یکی از معدود کشورهایی است که همزمان دارای تابش خورشید قوی، بادهای پایدار و منابع آب شور قابل استفاده در الکترولیز است. بهویژه مناطق کرمان، یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از نظر انرژی خورشیدی جزو بهترین نقاط جهان هستند. به گفته کارشناسان انرژی، اگر فقط ۳ درصد از ظرفیت خورشیدی ایران برای تولید برق تجدیدپذیر استفاده شود، کشور میتواند سالانه بیش از ۱۰ میلیون تن هیدروژن سبز تولید کند — رقمی که میتواند ایران را در صدر صادرکنندگان جهانی قرار دهد.
ورود کشورهای رقیب: عربستان، عمان و امارات
- عربستان در پروژه نئوم بیش از ۸ میلیارد دلار برای احداث بزرگترین کارخانه تولید هیدروژن سبز جهان سرمایهگذاری کرده است.
- امارات نیز برنامه دارد تا سال ۲۰۳۱ به یکی از پنج صادرکننده اصلی هیدروژن تبدیل شود.
- عمان با انعقاد قراردادهایی با آلمان و ژاپن، در حال ساخت پایگاه صادراتی انرژی پاک است.
در این میان، ایران هنوز در مرحله مطالعاتی قرار دارد، در حالیکه ظرفیتهای طبیعی کشور، از بسیاری از این رقبا بیشتر است.
فرصت طلایی ایران در صادرات هیدروژن
اروپا و شرق آسیا دو بازار اصلی مصرفکننده هیدروژن در آینده خواهند بود. ایران با موقعیت جغرافیایی استراتژیک میان این دو بازار، میتواند به پل صادراتی انرژی سبز منطقه تبدیل شود. همچنین زیرساختهای موجود گاز و پتروشیمی کشور میتوانند برای حمل و ذخیرهسازی هیدروژن مورد استفاده قرار گیرند.
چالشها و موانع توسعه هیدروژن سبز در ایران
- نبود چارچوب قانونی و سرمایهگذاری مشخص برای پروژههای انرژی تجدیدپذیر
- کمبود تجهیزات پیشرفته در زمینه الکترولایزر و ذخیرهسازی
- نیاز به همکاری بینالمللی و جذب سرمایه خارجی
- نبود نقشه راه ملی برای تبدیل انرژی خورشیدی به هیدروژن قابل صادرات
نقش دانشگاهها و شرکتهای دانشبنیان
دانشگاههای صنعتی ایران و مراکز پژوهشی کشور میتوانند با توسعه فناوریهای بومی در تولید و ذخیرهسازی هیدروژن، وابستگی به تجهیزات خارجی را کاهش دهند. شرکتهای دانشبنیان داخلی هماکنون در حال طراحی نمونههای اولیه سلولهای الکترولیز ارزانتر و کارآمدتر هستند. با حمایت مالی و حقوقی از این شرکتها، ایران میتواند طی پنج سال آینده به یکی از مراکز تحقیقاتی برجسته در منطقه تبدیل شود.
آینده بازار هیدروژن سبز
بر اساس گزارش بلومبرگ انرژی (BloombergNEF)، تا سال ۲۰۴۰، ارزش بازار جهانی هیدروژن سبز از مرز ۱ تریلیون دلار عبور خواهد کرد. کشورهایی که امروز در این حوزه سرمایهگذاری میکنند، فردا رهبران جدید بازار انرژی جهان خواهند بود. اگر ایران بتواند در دهه جاری وارد این بازار شود، میتواند جایگاه خود را بهعنوان قطب انرژی پاک خاورمیانه تثبیت کند.
فرصتی که نباید از دست برود
هیدروژن سبز فقط یک فناوری جدید نیست؛ بلکه مسیر آینده اقتصاد جهانی است. ایران با منابع طبیعی غنی، موقعیت ژئوپلیتیکی استثنایی و نیروی انسانی متخصص، میتواند در این عرصه به بازیگری مهم تبدیل شود. اما این هدف تنها با تصمیمات سریع، سیاستگذاری هوشمند و جذب سرمایه بینالمللی ممکن است.
انتهای پیام/