آینده گاز ایران در بازار جهانی؛ آیا کشور به هاب اصلی انرژی منطقه تبدیل میشود؟
ایران همواره یکی از قدرتهای اصلی گاز در جهان بوده است، اما بهرغم این مزیت بزرگ، هنوز نتوانسته سهمی متناسب با ذخایر خود از بازار صادرات گاز کسب کند. دلیل این شکاف، مجموعهای از عوامل همچون ضعف زیرساختها، نبود شبکه گسترده صادراتی، کمبود سرمایهگذاری در میادین مشترک، نوسانات داخلی مصرف و سیاستهای بینالمللی بوده است.
در سالهای اخیر، با تغییر مسیر ژئوپلیتیک انرژی در جهان و افزایش نیاز کشورهای آسیایی و اروپایی به منابع پایدار، ایران بیش از هر زمان دیگر فرصت دارد تا به یک هاب گازی منطقهای تبدیل شود.
جایگاه ایران در ذخایر گاز جهان
ایران با داشتن ۳۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گاز طبیعی، یکی از بزرگترین منابع انرژی تجدیدناپذیر جهان را در اختیار دارد.
دلایل اهمیت این ذخایر:
- بازار جهانی گاز در حال رشد است
- بسیاری از کشورها به سوی انرژی پاکتر حرکت میکنند
- گاز نسبت به نفت کربن کمتری منتشر میکند
- نیروگاههای سیکل ترکیبی بخش بزرگی از برق جهان را تأمین میکنند
این تغییرات باعث شده گاز نقشی کلیدی در سبد انرژی آینده داشته باشد.
چالشهای صنعت گاز ایران
با وجود ذخایر عظیم، چالشهای زیر مانع رشد صادرات شدهاند:
۱. مصرف داخلی بالا
سهم مصرف داخلی گاز ایران نسبت به تولید بسیار بالا است و در زمستان به اوج میرسد.
۲. کمبود سرمایهگذاری در پروژههای توسعهای
توسعه میدانهای مشترک مانند پارس جنوبی نیازمند سرمایهگذاری چند ده میلیارد دلاری است.
۳. عدم تکمیل شبکههای صادراتی
خطوط لوله ایران–پاکستان، ایران–عراق و ایران–ترکیه، ظرفیتهای بالقوهای هستند که هنوز کامل بهرهبرداری نشدهاند.
۴. عدم حضور در بازار LNG
بازار LNG سریعترین رشد را در جهان دارد، اما ایران هنوز فناوری صادرات آن را ندارد.
فرصتهای استراتژیک ایران برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه
۱. موقعیت جغرافیایی ممتاز
- نزدیکی به اروپا
- مجاورت با بازارهای آسیایی
- دسترسی به خلیج فارس
- امکان ایجاد شبکه خطوط لوله گسترده
۲. تقاضای رو به رشد کشورهای همسایه
کشورهای زیر به شدت تشنه گاز هستند:
- ترکیه
- پاکستان
- هند
- عمان
- عراق
- امارات
- ارمنستان
ایران میتواند هاب اصلی تأمین گاز این کشورها باشد.
۳. ظرفیت بالای پیامدی پارس جنوبی
این میدان به تنهایی ۸ درصد گاز جهان را در خود جای داده است.
نقشه راه تبدیل شدن ایران به بازیگر اصلی بازار گاز
الف) توسعه شبکه خطوط لوله منطقهای
- احیای خط لوله ایران–پاکستان
- توسعه صادرات به عراق
- اتصال به هند از مسیر دریایی
- افزایش ظرفیت خط لوله ایران–ترکیه
ب) ورود جدی به بازار LNG
ایران باید سه پروژه حیاتی LNG را اجرا کند:
- ایران LNG
- پارس LNG
- پرشین LNG
ج) مدیریت هوشمند مصرف داخلی
- اصلاح الگوی مصرف
- کاهش اتلاف شبکه
- توسعه انرژیهای جایگزین برای گرمایش
- تقویت ذخیرهسازی زیرزمینی
د) افزایش ضریب برداشت
با فناوری روز میتوان برداشت میادین مشترک را ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داد.
آینده بازار جهانی گاز تا سال ۲۰۵۰
طبق تحلیل آژانس بینالمللی انرژی:
- گاز تنها سوخت فسیلی است که مصرف آن تا سال ۲۰۵۰ کاهش شدید ندارد.
- سهم گاز در تولید برق جهان افزایش مییابد.
- کشورهای آسیای شرقی و هند موتور اصلی تقاضا خواهند بود.
اگر ایران استراتژی درست اتخاذ کند، میتواند سهم خود را چند برابر کند.
ایران ظرفیت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه را دارد، اما این مسیر نیازمند مجموعهای از اقدامات بزرگ است: توسعه زیرساختها، سرمایهگذاری خارجی، فناوری پیشرفته، مدیریت مصرف داخلی و حرکت به سمت بازار LNG. آینده صنعت گاز ایران روشن است، به شرط آنکه تصمیمهای درست در زمان درست گرفته شود.
انتهای پیام/