تحریم‌های آمریکا علیه روسیه؛ فشار جدید بر بازار نفت و فرصت‌های احتمالی برای ایران

به گزارش هاب‌صنعت؛ آمریکا در تازه‌ترین بسته تحریمی خود ۲ شرکت بزرگ نفتی روسیه، «روسنفت» و «لوک‌اویل»، و بسیاری از شرکت‌های وابسته به صنعت نفت و حمل‌ونقل این کشور را هدف قرار داده است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، درآمد‌های نفتی روسیه در سپتامبر از ۱۳ میلیارد و ۵۸۰ میلیون دلار در اوت به ۱۳ میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار کاهش یافته است. این افت، نتیجه مستقیم کاهش قیمت‌ها و محدودیت صادرات فرآورده‌های نفتی عنوان شده است.

گروه هفت و سقف قیمت نفت روسیه

گروه هفت شامل آمریکا، کانادا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ژاپن در قالب سیاست «سقف قیمتی» برای نفت روسیه، تلاش می‌کند درآمد‌های ارزی مسکو را محدود کند. در این نظام، تنها خریدارانی که از خدمات بیمه و حمل‌ونقل کشور‌های عضو گروه هفت استفاده کنند، مجاز به خرید نفت روسیه هستند.

ناوگان سایه؛ مسیر فرعی صادرات روسیه

در واکنش به این محدودیت‌ها، روسیه از شبکه‌ای موسوم به «ناوگان سایه» استفاده می‌کند؛ مجموعه‌ای از نفتکش‌های قدیمی و شرکت‌های ناشناس در کشور‌های ثالث که با پرچم‌های غیرمعروف فعالیت دارند تا مبدأ واقعی محموله‌ها پنهان بماند. این مسیر‌های فرعی گرچه بخشی از صادرات را حفظ کرده‌اند، اما هزینه‌های حمل‌ونقل را افزایش و شفافیت بازار را کاهش داده‌اند.

هند و چین؛ مصرف‌کنندگان اصلی نفت روسیه

هند و چین حدود ۸۰ درصد صادرات نفت روسیه را جذب می‌کنند. دونالد ترامپ در ۲۵ مهر مدعی شد که هند به‌زودی خرید نفت روسیه را متوقف می‌کند؛ ادعایی که هنوز از سوی مقام‌های دهلی‌نو تأیید نشده است. ترامپ گفته است این تصمیم بخشی از تلاش واشنگتن برای افزایش فشار بر مسکو و کاهش درآمد‌های انرژی روسیه است. وزارت خارجه هند، اما اعلام کرد از هیچ گفت‌وگویی میان سران ۲ کشور در روز یادشده اطلاعی ندارد. هم‌زمان، برخی پالایشگاه‌های دولتی چین نیز خرید محموله‌های نفتی روسیه را متوقف کرده‌اند تا خطر تحریم‌های ثانویه آمریکا را کاهش دهند.

فرصت طلایی یا تله نفتی؟

تصمیم ناگهانی دولت ترامپ برای تحریم ۲ غول نفتی روسیه، بازار جهانی انرژی را در مهر ۱۴۰۴ شوکه کرد و قیمت نفت برنت بیش از ۵ درصد افزایش یافت. این تحریم اگرچه درآمد روسیه را کاهش داده و خرید کوتاه‌مدت چین و هند را متوقف کرده، اما برای ایران «فرصت و تهدید هم‌زمان» ایجاد کرده است.

افزایش قیمت نفت می‌تواند درآمد صادراتی ایران را بالا ببرد و بازار‌های آسیایی از دست‌رفته را بازگرداند. به‌ویژه اگر صادرات روزانه کشور به ۲ میلیون بشکه برسد. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که ناپایداری بازار و نقدشوندگی پایین درآمد‌های نفتی باعث می‌شود این سود کوتاه‌مدت باشد. غرب ممکن است با افزایش تولید عربستان و امارات، قیمت‌ها را کنترل کند. ایران باید از این فرصت شکننده برای بازسازی زیرساخت صادرات، تسویه بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها استفاده کند تا مزیت موقتی به استراتژی پایدار تبدیل شود.

پیامد‌ها برای ایران

تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، با کاهش ظرفیت صادرات نفت از مسیر‌های غیررسمی، تقاضای جایگزین نفت از کشور‌های منطقه از جمله ایران را افزایش داده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند ایران در کوتاه‌مدت می‌تواند از خلأ ناشی از کاهش عرضه روسیه در بازار آسیا بهره‌برداری کند. با این حال، افزایش نظارت واشنگتن بر مسیر‌های صادراتی و فشار بر کشور‌هایی مانند چین و هند برای پایبندی به تحریم‌ها، احتمالاً مسیر صادرات ایران را نیز با چالش‌های تازه‌ای روبه‌رو خواهد کرد.

در کوتاه‌مدت، تحریم‌های آمریکا موجب افزایش قیمت نفت و نوسان در بازار انرژی می‌شود. محدودیت‌های صادرات روسیه ممکن است زمینه را برای افزایش نقش ایران و سایر صادرکنندگان غیرغربی فراهم کند، هرچند ادامه فشار‌های مالی و نظارتی می‌تواند این فرصت را به تهدید تبدیل کند. تحلیلگران معتقدند اگر ایران بتواند از این بازه زمانی برای تقویت زیرساخت‌ها و تنوع‌بخشی به بازار‌های صادراتی خود استفاده کند، تحریم روسیه شاید نه تله نفتی، بلکه فرصتی گذرا، اما تعیین‌کننده برای بازسازی جایگاه انرژی کشور باشد.

انتهای پیام/