انتقال پایتخت؛ راهحل بحران فرونشست و آب تهران یا شروع یک بحران جدید؟
به گزارش هابصنعت؛ بحث انتقال پایتخت از دهههای گذشته در ایران مطرح بوده و مطالعات متعددی انجام شده است. در سال ۱۴۰۳ نیز محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور، انتقال پایتخت به سواحل مکران را بهعنوان یکی از گزینههای جدی مطرح کرد و گفت: «ما گفتیم یکی از گزینههای انتقال پایتخت مکران است. بنا نداریم به نقدهای این موضوع جواب دهیم. نقدها باید مطرح شود تا بتوانیم تصمیم جدی بگیریم.»
پس از مدتی، این طرح مسکوت ماند تا اینکه در سال ۱۴۰۴، مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، در نشست با فعالان اقتصادی استان هرمزگان دوباره موضوع انتقال پایتخت را مطرح کرد و افزود: «به رهبر انقلاب هم عرض کردم که پایتخت را به سمت خلیج فارس منتقل کنیم. امروز دیگر قدرت انتخابی در کار نیست؛ مجبور به انجام این کار هستیم؛ با ادامه این روند مشکل پیدا خواهیم کرد.»
بحران تهران؛ بارگذاری بیش از حد و وابستگی به آبهای قرضی
تهران با وسعت بیش از ۹۵۰ کیلومتر مربع، بیش از چهار برابر ظرفیت اکولوژیک خود توسعه یافته است. رشد بیرویه صنایع، افزایش جمعیت و حفر هزاران حلقه چاه، منابع آب این کلانشهر را تحت فشار شدید قرار داده و فرونشست زمین را تشدید کرده است.
علاوه بر این، تهران سالهاست به منابع آب اطراف مانند سدهای لار و طالقان وابسته است. کارشناسان هشدار میدهند که طرحهای انتقال آب از خلیج فارس یا مازندران تنها بحران را به تأخیر میاندازد و هیچ راهحل پایدار ایجاد نمیکند.
انتقال بحران به نقطهای دیگر
تجربه شهرهایی مانند شیراز و مشهد نشان داده که توسعه بیبرنامه و شهرکسازیهای گسترده، بحرانهای محیطزیستی و اجتماعی را تشدید میکند. کارشناسان هشدار میدهند که اگر پایتخت جدید ایجاد شود، همان مشکلات در مقیاسی بزرگتر تکرار خواهد شد.
دیدگاه مسئولان؛ محدودیتها و گزینهها
رئیس مجلس درباره انتقال پایتخت به مکران گفته است: «قرار نیست با فرمان یکشبه پایتخت را منتقل کنیم. نقدها باید مطرح شود تا تصمیم جدی اتخاذ شود.»
شهردار تهران نیز با اشاره به محدودیتهای اجرایی گفته است: «امکانات و شرایط لازم برای انتقال کامل پایتخت وجود ندارد. نزدیکترین راه، تجمیع مجموعههای دولتی در پردیسهایی در حاشیه تهران است که با ظرفیت فعلی دولت قابل تحقق است.»
نظرات کارشناسان درباره انتقال پایتخت
کارشناسان در حوزه شهرسازی، محیطزیست و اقتصاد، با اشاره به چالشهای انتقال پایتخت، هشدار دادهاند.
در همین زمینه فرهاد طالبیان، کارشناس ارشد شهرسازی اظهار کرده است: «انتقال پایتخت بدون برنامهریزی دقیق و زیرساختهای مناسب، میتواند مشکلات جدیدی ایجاد کند و هزینههای زیادی به همراه داشته باشد.»
روزنامه خراسان و شرق نیز در گزارشهای خود، پروژه انتقال پایتخت را پرهزینه و زمانبر دانسته و آن را با ریسکهای محیطزیستی و اجتماعی گسترده مرتبط دانستهاند.
کارشناسان مدیریت منابع آبی و محیطزیست معتقدند که انتقال پایتخت نمیتواند بحرانهای تهران را حل کند و تنها ۵ درصد از فشارها را کاهش میدهد، زیرا مشکلات اصلی ناشی از توسعه بیوقفه و ماهیت تجاری تهران است، نه صرفاً پایتخت بودن آن.
با وجود قدمت تاریخی طرح و اظهارات مقامات دولتی، انتقال پایتخت از تهران همچنان موضوعی پیچیده و چالشبرانگیز است. کارشناسان تأکید دارند که بدون برنامهریزی جامع، این اقدام نمیتواند راهحل بحرانهای تهران باشد و تنها مشکلات را به مکان جدید منتقل خواهد کرد.
به جای تمرکز صرف بر جابهجایی پایتخت، اصلاح سیاستهای شهری، مدیریت منابع آب و توسعه متوازن کشور، راهکارهای عملی و پایدار برای کاهش فشار بر تهران و جلوگیری از فروپاشی محیطزیستی است.
انتهای پیام/