ایران در جمع دارندگان دانش فنی شیل نفت

به گزارش هاب‌صنعت به نقل از ماهنامه ایران پترولیوم؛ به‌طورکلی تجمعات هیدروکربنی غیرمتعارف، شامل منابعی می‌شوند که به‌طور اقتصادی و با روش‌ها و فناوری‌های متعارف قابل‌استخراج نیستند.

مهم‌ترین تفاوت بین تجمعات هیدروکربوری پیوسته(غیرمتعارف) و تجمعات هیدروکربوری متعارف در وجود یک نفت‌گیر مشخص، محدوده گسترش، سطح تماس بین نفت-گاز و نفت-آب و سیستم فشاری آن‌ها است. تجمعات هیدروکربنی غیرمتعارف، شامل شیل نفتی، نفت شیل، گاز شیل، ماسه‌سنگ‌های نفتی فشرده، گاز فشرده، گاز متان لایه زغالی، گاز بیوژنیک کم‌عمق و هیدرات‌های گازی... می‌شود.

ذخایر غیرمتعارف زیرسطحی به ۲ دسته نفت شیل و شیل گازی تقسیم می‌شوند که در آن‌ها شیل سنگ منشأ بوده و نفت یا گاز در درون خودِ شیل یا در لایه‌های مخزنی کم‌تراوا در مجاورت آن تجمع یافته‌اند، بنابراین این مخازن کم‌تراوا براساس میزان و سطح پختگی سنگ منشأ، در ۲ دسته مخازن نفت شیل(نفت تایت یا متراکم) حاوی نفت یا شیل گازی حاوی گاز شناسایی می‌شوند.

برنامه‌های منابع غیرمتعارف در ایران

امروزه بحث منابع غیرمتعارف هیدروکربنی و به‌طور خاص نفت و گاز شیل از موضوعاتی است که شکل بازی را در عرصه انرژی دنیا تغییر داده و این ادعا وجود دارد که آمریکا به‌دلیل در اختیار داشتن فناوری استخراج تجاری از این نوع نفت و گاز و بهره‌مندی از منابع عظیم آن‌ها در نقاط مختلف خاک خود، نه‌تنها چشم‌انداز اقتصادی مثبتی را برای خود رقم زده، بلکه انتظار می‌رود مناسبات انرژی دنیا را تغییر دهد. این اقدام‌ها تأثیرات امنیتی، سیاسی و اقتصادی مهمی را بر جای خواهد گذاشت و کشور‌های دارای تولید از این منابع یا فاقد آن، در شکل‌گیری روابط قدرت جدید در عرصه بین‌المللی نقش‌های مختلفی خواهند داشت.

با توجه به پیش‌بینی‌های کنونی درباره میزان تولید گاز و نفت شیل در کشور آمریکا و شرایط قیمتی استخراج نفت و گاز شیل، باید انتظار داشت که جایگاه آمریکا در جهان به‌واسطه خودکفایی انرژی و رها شدن از محدودیت‌های ناشی از تأمین انرژی ارتقا یابد. براساس آمار، در سال ۲۰۱۸ آمریکای شمالی به صادرکننده نفت و در سال ۲۰۲۱ گاز تبدیل شده و توانسته موازنه تولید را در معادلات جهانی بر هم بزند که درنتیجه جابه‌جایی نقطه کانونی سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و استفاده از مزیت رقابتی و تغییر موازنه قدرت سیاسی و اقتصادی جهانی را در پی خواهد داشت.

مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، در چهارچوب برنامه‌های پنج‌ساله توسعه کشور و چشم‌انداز «اکتشاف حداکثری منابع هیدروکربنی ایران در تراز جهانی» و به‌دلیل ارزیابی و داشتن آگاهی و درک صحیح از روند تغییرات جهانی و محلی، اکتشاف منابع غیرمتعارف هیدروکربنی در کنار منابع متعارف در گستره حوضه‌های رسوبی مختلف کشور را برنامه‌ریزی و آغاز کرده است.

با در نظر گرفتن این مسئله که تنها سه مورد گزارش شناسایی اولیه در قبل از انقلاب اسلامی و تنها در ذخایر شیل‌های نفتی قالی‌کوه در ناحیه لرستان انجام شده بود، این مدیریت از سال ۱۳۸۸ با هدف شناسایی و ارزیابی میزان گسترش و تعیین حجم ذخایر این منابع در ارتباط با چاه‌های اکتشافی حفاری‌شده و برونزد‌های زمین‌شناسی سطحی، برنامه‌های مطالعات را آغاز کرد که منجر به اجرای پروژه‌های مختلف و تولید گزارش‌های متعددی شد.

این مدیریت، از سال ۱۳۹۵ و با معرفی طرح اکتشاف منابع غیرهیدروکربنی، با هدف «شناسایی حدود حداقلی حجم ذخایر غیرمتعارف هیدروکربنی در نواحی اکتشافی ایران و ارائه میزان حجم اولیه آن» برنامه‌ریزی‌هایی در قالب پروژه‌های مختلف به‌صورت کوتاه و بلندمدت داشته و در حال اجرای آنها است. برنامه‌های مدون‌شده به‌طور منسجم در قالب پروژه‌های مطالعات داخلی، برون‌سپاری و پژوهشی برنامه‌ریزی شده و تلاش بر این است تا از تمام ظرفیت علمی و آزمایشگاهی داخلی و خارجی با توجه به شرایط موجود در کشور و در چارچوب قوانین حاکم بر مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت استفاده شود.

براساس برنامه، مهم‌ترین سرفصل‌های کاری در منابع غیرمتعارف هیدروکربنی شامل شیل نفتی، شیل گازی و هیدرات گازی به‌عنوان حوزه‌های اصلی و پیشرو و همچنین گاز متان لایه زغال‌سنگ، نفت شیل و گاز متراکم به‌صورت ارزیابی اولیه می‌شود که در سال‌های گذشته انجام شده و دستاورد‌ها و نتایج درخور توجهی را به همراه داشته است.

مهم‌‎ترین دلایل اجرای مطالعات و ارزیابی منابع غیرمتعارف هیدروکربنی در کشور به شرح زیر است:

تأمین انرژی پایدار از طریق اکتشاف منابع غیرمتعارف هیدروکربنی در راستای سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه کشور.

تعیین حجم ذخایر غیرمتعارف هیدروکربنی در راستای برنامه اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری از ذخایر ملی.

فراهم آوردن سبد انرژی متنوع از ذخایر مختلف هیدروکربنی.

روند رو به رشد فناوری در جهت اکتشاف و تولید تجاری و کاهش قیمت بهره‌برداری از منابع غیرمتعارف.

اهمیت روزافزون منابع غیرمتعارف در تأمین و توسعه انرژی در جهان.

برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در دنیا و به‌ویژه کشور‌های هم‌جوار و عضو اوپک بر روی منابع غیرمتعارف هیدروکربنی.

پیش‌بینی حجم بالای هیدروکربن این ذخایر در حوضه‌های رسوبی کشور.

گام مؤثر در رفع ناترازی انرژی به‌ویژه گاز با در نظر گرفتن حجم قابل‌توجه ذخایر شیل گازی.

کمک به تأمین گاز و رفع نیاز به گاز جهت انجام پروژه‌های ازدیاد برداشت در نواحی تولیدی.

خلاصه فعالیت و نتایج پروژه‌های اصلی انجام‌شده در منابع غیرمتعارف در ایران

انتهای پیام/